سرویس سیاست مشرق - «وبلاگ مشرق» خوانشی روزانه در لابه‌لای اخبار و اتفاقات کشور است. ما درباره این خوانش البته تحلیل‌ها و پیشینه‌هایی را نیز در اختیار مخاطبان محترم می‌گذاریم. هر روز با بسته ویژه خبری-تحلیلی مشرق همراه باشید.

***

عاقبت رها کردن فرائض و انجام نوافل در اقتصاد

خبرگزاری شفقنا به تازگی یکی از سخنرانی‌های علامه جوادی آملی در یکی از جلسات درس اخلاق ایشان را منتشر کرد.

ایشان در بخشی از این سخنرانی به حدیثی از امیرالمؤمنین علی(ع) اشاره کرد که حضرتش می‌فرماید: "لَا قُرْبَةَ بِالنَّوَافِلِ إِذَا أَضَرَّتْ بِالْفَرَائِضِ"(در نافله قربی نیست اگر به فرائض آسیب برساند)

آیت‌ا... جوادی‌آملی با اشاره به بسط معنی این حدیث شریف تصریح می‌کند:

"این حکم فقهی است و روشن است و همه ما آشنا هستیم. اما در مسائل اقتصادی، آن کاری که جزء نوافل اقتصاد است، یک تولید موقت است، یک اشتغال موقت و ناپایدار است، دولت بخواهد بر اساس آن سرمایه‌گذاری کند، آن تولیدهای اساسی و شغل‌های اساسی را رها کند، این فریضه اقتصاد را ترک کرده، به نافله اقتصاد رسیده است."

این مفسّر برجسته قرآن کریم می‌افزاید: در حوزه‌ها و دانشگاه‌ها بعضی از مطالعات و اطلاعات‌اند یا کتاب تاریخ یا قصّه است، اینها جزء نوافل علوم‌اند. آن درس‌هایی که به اصول اعتقادی برمی‌گردد؛ مثل قرآن، مثل نهج البلاغه، مثل احکام ضروری اسلام، اینها جزء فرائض است. کسی در حوزه وقت خود را صرف مطالعات متفرقه جانبی می‌کند، از تفسیر بماند، از فقه بماند، از کلام بماند، این به آن علوم واجب آسیب رسانده است. در دانشگاه‌ها هم همینطور است.[۱]

*توصیه فقهی علامه جوادی‌آملی به دولت درباره نوافل و فرائض در اقتصاد بسیار حائز اهمیت است.

همانطور که حدیث شریف امیرالمؤمنین علی(ع) نیز تصریح دارد؛ باید نافله و فریضه را شناخت و هرگز به بهانه اولی از دومی باز نماند.

مثلا در بحث اقتصاد می‌توان تأکید کرد که "معیشت مردم" جزو فرائض است و دولت در تمام تصمیمات اقتصادی خود باید متوجه فریضه بودن معیشت مردم باشد و نه تنها آن را از تنش‌های قیمتی مصونیت ببخشد بلکه روز به روز بر قدرت خرید مردم نیز بیافزاید.

در اینجا می‌توان به یک مثال از توجه به نافله و رها کردن فریضه در اقتصاد هم اشاره کرد و آن وقوع "پدیده بی‌دولتی در بازار" است.

متأسفانه دولت‌های متأخر ما بنا به دلایل مختلف از وظیفه ذاتی و فریضه‌ای خود یعنی "نظارت کارا بر بازار و قیمت‌ها" طفره می‌روند. و نتیجه هم وقوع بیماری "گرانی بیقاعده" و قیمت‌هایی است که اطاعتی از هیچ مقیاس بازاری، دلاری، تحریمی و تورمی ندارند و ایضا بازار را نیز از حیطه رقابت خارج کرده‌اند.

در عین حال نیک می‌دانیم که دولت‌ها در حیطه بازار، تخصیص ارز ترجیحی، تأمین کالا، سوبسید و... هزاران کار انجام داده و می‌دهند لکن هیچیک از این اقدامات که مصداق نوافل اقتصادی هستند جای فریضه "نظارت کارا بر بازار و قیمت‌ها" را نمی‌گیرد و البته نگرفته است!

زیرا مادام که این نظارت نباشد؛ همه آن اقدامات کمرنگ می‌شود و از اثرگذاری لازم برخوردار نمی‌شود.

مثلا می‌دانیم که دولت فعلی در حالی که برای واردات برنج ارز ترجیحی تخصیص می‌دهد و رسما هم اعلام کرده است که قیمت برنج پاکستانی باید ۷۰ هزار تومان باشد؛ اما این برنج هم‌اکنون با قیمتی حدود ۲ برابر در بازار عرضه می‌شود و دولتمردان را به زحمت فراوانی انداخته است.

مخلص کلام اینکه دولت باید در دوراهی علی‌وار زیستن یا راه‌های دیگر؛ یکی را انتخاب کند و اگر انتخاب او حکومت علی‌گونه است؛ پس در بازار چنین حکومتی باید ابتدا به ساکن به فریضه عمل کرد و فریضه‌ی رسیدگی به معیشت مردم نیز نظارت بر بازار و نگهداری قیمت‌ها در کانال‌های رقابتی است.

یادمان نرود که امام علی(ع) با تازیانه در بازار کوفه قدم می‌زد و بر روند بازار نظارت مستقیم داشت.

***

روایت ولایتی از رهبری و پزشکیان

دکتر علی‌اکبر ولایتی، از وزرای ادوار امور خارجه و مشاور بین‌الملل مقام معظم رهبری به تازگی در بخشی از یک مصاحبه با خبرگزاری تسنیم پیرامون شرایط ایران در جهان پیرامون گفته است:‌

"ایران کشوری منسجم و مقتدر با رهبری شجاع و بصیر و جهان‌شناس است. اینجانب که از ابتدای پیروزی انقلاب خدمت مقام معظم رهبری تلمذ کرده‌ام به‌صراحت عرض می‌کنم در جهان کسی را به‌هوشمندی در شناخت مسائل جهانی همانند حضرت آیت‌الله خامنه‌ای نمی‌شناسم، فلذا گام‌های بسیار ارزشمندی توسط ایشان برداشته شده است و آقای دکتر پزشکیان فردی فعال و هماهنگ با رهنمودهای ایشان است و تاکنون پیش رفته‌ایم، بعداً نیز آینده روشنی خواهیم داشت به‌شرط آنکه همچنان انسجام ملی و اتحاد مقدس خود و نیروهای دفاعی را حفظ کنیم و افراد سیاسی در رابطه با حفظ عزت و سربلندی کشور بزرگ و الهی ایران ید واحده باشند."[۲]

*شناخت دقیق جامعه از ظرفیت‌های انسانی کشور و مجاهدت مقامات ارشد نظام یک ضرورت ملی، امنیتی و تمدنی است.

ضرورتی که در کلام دانشمندانی مثل دکتر ولایتی شاهد آن هستیم و این مقوله باید به لایه‌های اجتماعی نیز تسرّی یابد.

مردم و بویژه نسل‌های جدید باید با ابعاد شخصیتی حکمرانان خدمتگزار خود آشنا شوند از این رو که بدین سبب همراهی جامعه با تصمیمات کلان حکمرانی بهینه‌تر خواهد شد و حفاظت بیشتری در گرداگرد دستاوردها ایجاد می‌شود.

در تئوری‌های سیاست نیز از سطح کلان این مقوله -که آشنایی با حکمرانان خدمتگزار یکی از اجزای آن است- با عنوان "جامعه‌پذیری سیاسی" یاد می‌شود.

***

سلفی‌های ایرانی را آزاد کنید!

عمادالدین باقی، از فعالان اصلاح‌طلب و از حامیان مرحوم منتظری طی یادداشتی در شماره شنبه گذشته روزنامه اعتماد ضمن اشاره به مواضع وحدت‌بخش و حمایتگرانه برادران اهل سنت از ایران و نظام اسلامی در ایام درگیری ۱۲ روزه با اسرائیل اما نوشته است:

"اکنون با توجه به همگرایی اهل سنت با شیعیان و اتحاد حول ایران و اسلام شایسته است حکومت این فرصت را گرامی بدارد و برای فربهی این همدلی آن دسته از زندانیان اهل‌سنت که اتهام‌شان بیان دیدگاه‌های سیاسی مخالف است را آزاد کند. –آزادی- مولوی فتح محمد نقشبندی امام جمعه راسک که در خطبه‌های نماز جمعه از شرایط امنیتی انتقاد کرد و مولوی کوهی امام جمعه روستای پشامگ که در خطبه‌های نماز جمعه انتقاداتی داشته یا برخی جوانان سلفی مسلک که از سوریه بازگشته و خودمعرف شده و مُقر به اشتباه خود شده‌اند، می‌تواند جریان تروریستی و تجزیه‌طلب در منطقه را که هر روز فاجعه آفرینند تضعیف کند. درست بر عکس، به کارگیری روش‌های زورمدارانه علیه منتقدین می‌تواند بستر را برای سربازگیری تروریست‌ها مساعد کند."[۳]

*ما قضاوت درباره سخنان ضد امنیتی باقی را بر عهده مخاطبان محترم می‌گذاریم.

طرفه آنکه همه می‌دانیم یک نظام حکومتی پیشرفته حتی اگر شیعه هم نباشد اما نیازمند سطحی از رأفت در قبال مجرمان است. لکن نه آن مجرمی که بخشش او موجب لغو حق‌الناس، ناامنی بیشتر و یا بر هم خوردن وحدت جامعه می‌شود.

جالب است بدانید که مثلا مولوی کوهی علیرغم جرایم خود اما مورد رأفت نظام اسلامی قرار گرفت و مجازات او بخشیده شد لکن این مولوی محترم پس از آزادی نیز بر مواضع ضد وحدت خود تأکید کرد و برای همین مجددا دستگیر شد.[۴]

در بحث داعشی‌ها و سلفی‌های توّاب نیز اگرچه آغوش نظام اسلامی باز است (همچنان که به روی برخی اشرار تواب باز بود و توانستند تأمین امنیتی بگیرند و به جامعه بازگردند) لکن امنیت مردم بازیچه نیست و آنهمه خون و مجاهدت رزمندگان امنیت کشور هم نباید به ثمن بخس معامله شود.

بماند که هیچکس نمی‌داند تعداد سلفی‌های خودمعرّف چند نفر است و جدای از امکان مسئله؛ منظور باقی؛ رواداری بخشودگی در حق چند نفر و با چه پرونده‌هایی بوده است؟!

بدانیم آنچه در مقابل تروریست‌ها و دشمنان شیعه و سنی موجب پیروزی و امنیت نظام جمهوری اسلامی ایران می‌شود نیز "عملکرد عاقلانه" و "خردمندی در حکمرانی" است نه رفتارهای هیجانی و فاقد عقل.

***

1_ https://fa.shafaqna.com/?p=2114066

2_ https://tn.ai/3392631

3_https://www.etemadnewspaper.ir/fa/main/detail/237715

4_https://www.asriran.com/fa/news/912597